W starożytności i średniowieczu Bóg chodził do teatru. Potem jednak właściwie zabroniono Mu tam wstępu.

Włączyłem komputer i otworzyłem Facebook. Pierwsza wiadomość, wielokrotnie powtarzana: „Zmarł ks. profesor Wacław Hryniewicz”. Wiedziałem, że jest bardzo chory i słaby. Była to jednak wiadomość, która nie powinna nadejść – pisze teolog prawosławny ks. dr Henryk Paprocki, wspominając zmarłego 26 maja 2020 roku śp. o. prof. Wacława Hryniewicza OMI.

Zwycięstwo Chrystusa nad piekłem, odniesione w Jego Zstąpieniu do otchłani, nie oznacza zniknięcia piekła ani cierpień w nim. Istnienie cierpień jest jednym z najtrudniejszych problemów teologicznych, rodzących antynomię miłości Boga i potępienia wiecznego.

W 1974 roku Olivier Clément stał się sławny w całej Francji właśnie dzięki Aleksandrowi Sołżenicynowi. Tak się bowiem złożyło, że praca Clémenta o Sołżenicynie ukazała się po wydaleniu pisarza ze Związku Sowieckiego w lutym 1974 roku. Cała Francja była pełna plakatów reklamujących książkę „L’esprit de Soljenitsyne” (Wydawnictwo „Stock”).

„Status człowieka po upadku rajskim, po grzechu pierworodnym, jest statusem zbrodniarza par excellence. Jego religia musi więc być zbrodnicza. I religia abrahamiczna, i wszelkie inne religie były religiami, które polegały na eksterioryzacji czynów zbrodniczych w obrębie sacrum”

Witraż. Kolorowe szkiełka w ołowianych ramkach. Kruche dzieło sztuki, w potocznej opinii pozostające gdzieś na marginesach sztuki wspaniałej, z wyjątkiem – oczywiście – Chartres i jeszcze paru innych miejsc. A przecież jest to opinia bardzo krzywdząca. Witraże istnieją nie tylko w Chartres. I nie tylko w Europie Zachodniej.

Ojca Aleksandra Mienia poznałem w 1980 roku w jego domu. Od razu zwróciłem uwagę na jego niezwykłą erudycję. Od tego czasu korespondowaliśmy, przy każdej nadarzającej się okazji przekazywałem mu książki i artykuły, gdyż w Związku Sowieckim teolog pracował w warunkach znacznie gorszych i trudniejszych niż w III Rzeszy. W 1987 ojciec Aleksander przyjechał do Polski na miesiąc, ale pozostał tylko tydzień. Ciągle się spieszył. Mówił, że jest mało czasu i tak dużo do zrobienia. Jakby przeczuwał…

W 2010 roku świat wspomina 100-lecie śmierci Lwa Tołstoja, wielkiego rosyjskiego prozaika, autora wspaniałych powieści. Nic natomiast nie mówiono o Tołstoju jako działaczu religijnym. Wydaje się, że obecnie Lew Tołstoj jako myśliciel religijny zupełnie przestał interesować wielbicieli jego talentu, podczas gdy sto lat temu autor Wojny i pokoju wzbudzał większe zainteresowanie i emocje jako teolog, niż jako pisarz.

Jesteśmy w dobrej sytuacji, gdyż już w początkach XX wieku ojciec Sergiusz Bułgakow (1871-1944) opublikował książkę zatytułowaną „Filozofia gospodarki” (Fiłosofija chozjajstwa, Moskwa, 1912), której streszczenie zawarł w rozdziale „Prawosławie i życie gospodarcze” w książce „Prawosławie” (wydanie polskie: Białystok-Warszawa, 1992, 181-191). W pewnym sensie ojciec Sergiusz Bułgakow był prekursorem rozważań nad etyką działalności ekonomicznej, i to nie tylko w myśli prawosławnej.

Dwa słowa mogą streścić zainteresowania Fiodora Dostojewskiego: wolność i zło. Te zaś dwa słowa łączą się w jednym pojęciu: człowiek. Problem wolności wiąże się bowiem z problemem zła, a oba te problemy koncentrują się w osobie ludzkiej. Zła nie da się wyjaśnić bez wolności.